Hamas ile İsrail güçleri içinde yaşanmış olan harpte Türkiye için ilk fena haber armatörlerden geldi. Cenk bölgesindeki limanlarda operasyonların aksamaya başlaması, Türkiye’nin dış ticareti için tehdit oluşturuyor.
Rusya-Ukrayna savaşının küresel ekonomiye ve Türkiye’nin dış ticaretine tesirleri derinleşirken, iş dünyası şimdi de Ortadoğu’da süregelen sıcak gelişmelerin şokunu yaşıyor. Geçen hafta Filistin ile İsrail içinde süregelen savaşın insani boyutunun yanı sıra ticarette de mühim kayıplar yaratmasından kaygı ediliyor. İki ülke arasındaki harpte ilk ticari satmaca ise lojistikte çıktı. Cenk bölgesindeki limanlarda operasyonlar aksamaya başlarken, bazı limanların tamamen kapatılabileceği konuşuluyor. Limanlardaki aksamalar yalnız Türkiye’nin İsrail ve Filistin ile yapmış olduğu tecim için değil, Suriye, Ürdün ve hatta Asya’nın Türkiye bağlantılı yükleri için de tehdit oluşturuyor. Öteki taraftan, cenk ortamının navlunda sıçrama yaratabileceği ifade ediliyor.
Türkiye’nin savaşın tarafları olan Filistin ve İsrail ile dış ticaretinin yüzde 90’dan fazlası denizyoluyla taşınıyor. Bu ülkelere kara ve demiryoluyla direkt bir taşıma hattı bulunmazken, havayolunun fazlaca azca bir oranı bulunuyor.
Denizyolunda kuru yük ve konteyner taşımacılığının yanı sıra Ro-Ro gemileriyle de taşıma yapılıyor. Filistin’e giden ya da o ülkeden çıkan yükler için de İsrail limanları kullanıyor. Öteki taraftan, İsrail’in mühim limanlarından Hayfa, Uzakdoğu’dan Avrupa’ya ve Türkiye’ye gelen ya da Türkiye’den giden yükler için aktarma limanı konumunda. Lojistikçiler, Ortadoğu’daki sıcak gelişmelerin sektöre ve Türkiye’nin dış ticaretine etkilerini EKONOMİ’ye değerlendirdi.
“İsrail, en büyük limanı kapatabilir”
Türk Armatörler Birliği’nin bölgeden almış olduğu bilgiye nazaran, İsrail limanlarında şimdiden operasyonlarda gecikmeler başlamış. Öte taraftan, İsrail’in denizde 80 km’ye varan bir güvenlik şeridi oluşturduğu, ülkeye gelen gemilerin bu mesafeden daha çok karaya yanaşamadığı belirtiliyor. Hayfa Limanı’nda hemen hemen büyük bir mesele olmadığını belirten denizciler, sadece İsrail’in en büyük limanlarından kabul edilen Aşdod’un kapanabileceği yönünde duyumlar aldıklarını ifade ediyor. Bunun mühim sebeplerinden birinin liman mensubunun askere çağrılması olduğu belirtiliyor. Öteki taraftan, İsrailli yetkililerin, Filistin’e giden tüm yükleri detaylı bir halde denetlendiği aktarılan bilgiler içinde.
“Vapur sayısı azalacak, navlun artacak”
Türk Armatörler Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Elif Uzuner, armatörlerin ‘bekle-gör’ modunda bulunduğunu belirterek, “Bu tip cenk durumlarında çoğu zaman ilk başlarda işler yavaşlıyor ve bekleme sıraları fazlaca artıyor. Savaşın süresinin uzaması halinde limanlar gene işlemeye başlıyor. Gemiler ve gemilerin yük boşalttığı limanlardaki alanlar çoğu zaman bombalanmıyor fakat bu o coğrafyanın cenk alanı olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Dolayısıyla bölgeye gitmek isteyen vapur sayısı azalacak. Bu da navlunun büyük oranda artabileceğinin sinyalini veriyor” dedi.
“Suriye ve Lübnan vapur trafiği de etkilenecek”
UTİKAD Denizyolu Emek harcama Grubu Başkanı Cihan Özkal, bölgedeki durumun Suriye ve Lübnan vapur trafiğini de etkileyebileceğini ifade ederek, “İsrail’de Hayfa mühim bir aktarma limanı. Buraya gelecek yükler ve buradan gidecek yüklerle ilgili sorun yaşanabilir. Yalnız İsrail limanları değil fakat Suriye ve Lübnan vapur trafiğini de bu etkileyecek” dedi.
“En fazlaca Filistin’e gidecek yüklerde sorun olacak”
Türkiye’nin önde gelen armatörlük şirketlerinden Medkon’un Genel Müdürü Mahmut Işık, İsrail limanlarına her yıl ortalama 140 uğrak yaptıkları bilgisini verirken, savaşın bu hattaki taşımalarına tesirini şu şekilde özetledi: “Şu anda iki gemimiz İsrail limanlarında. İsrail yalnız ikili tecim için değil Filistin’e giden yükler için de mühim bir rota. Filistin’e tüm taşımalar İsrail üstünden yapılıyor. Bölgeye giden gemilerin yanaşma mevzusunda fazlaca ciddi sıkıntılar yaşayacağı yönünde duyumlar alıyoruz. Limanlarda hareket hızlarının fazlaca yavaşlaması planlanıyor. Bilhassa buradan Filistin’e gidecek yüklerin fazlaca sorun yaşayacağı bildirildi.”
▌İsrail Lojistik Federasyonu uyardı
İsrail Internasyonal Nakliyeciler Federasyonu ve Gümrükleme Acenteleri Birliği, ilgili tüm kurum ve kuruluşlara bir yazı göndererek, ülkenin ulaşım ağı ve gümrük işlemlerine yönelik güncel durumu paylaştı. İlgili yazıya EKONOMİ gazetesi ulaştı. Yazıda Tel Aviv’in Ben Gurion Havalimanı’nın (TLV) açık olduğu sadece birçok havayolu şirketinin uçuşlarını iptal etmiş olduğu belirtiliyor. Ülkedeki tüm limanların şimdilik etkinlik göstermeye devam etmiş olduğu ve gümrük işlemlerinin yapıldığı aktarılırken, bu durumun değişebileceği uyarısı yapılmış oldu. Açıklamada, önümüzdeki dönemde tüm giriş limanlarında güvenliğin artırılabileceği ve tahliye şeklinde tedbirlerin alınmasının mümkün olduğu vurgulandı. Ek olarak, sınır geçişleri İsrail Müdafa Kuvvetleri’nin (IDF) sınıra yakın ana yolları kapattığı, arttırılmış güvenlik önlemleri sebebiyle ulaşım ve iş hayatında aksamalar olabileceği uyarısında bulunulmuş oldu.
Yüklü sigorta maliyeti yolda
Sektör temsilcileri, sigorta şirketlerinin bölgeye gidecek gemilerden fazladan cenk risk tutarı alabileceğine işaret etti. Bu da armatör açısından ciddi bir ek maliyet anlamına geliyor. Benzer durum Rusya- Ukrayna savaşı sonrasında da yaşanmıştı. Bu durum da navlunu artıran bir öteki mühim unsur olacak. Petrol fiyatlarında cenk kaynaklı ihtimaller içinde bir artışın da navlunu yukarı çekeceğine dikkat çekiliyor.
Bazı aktarma yükleri Türk limanlarına kayabilir
Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Başkanı Aydın Erdemir, bölgedeki cenk ortamı sebebiyle Asya- Avrupa hattındaki aktarma limanlarından kabul edilen İsrail’in Hayfa Limanı’nın yüklerinin bir kısmının Türkiye limanlarına kayabileceğine dikkat çekti. Erdemir, “Türkiye’ye Asya’dan gelen vapur sayısı artabilir. Hayfa Limanı yerine Ege limanları tercih edilebilir. Sadece küresel çapta resesyonun etkisiyle mal hareketi esasen azaldığı için bu aktarma yükü sınırı olan seviyede olacaktır” dedi.
İki ülkeyle ticaretimiz 9 milyar dolar
Türkiye’nin İsrail ve Filistin ile gerçekleştirdiği dış ticaretin toplam kıymeti 9 milyar dolara yaklaşıyor. Bu rakamın büyük bir kısmını İsrail’e meydana getirilen ihracat oluşturuyor. 2022 senesinde Türkiye’den İsrail’e ortalama 6,8 milyar dolarlık ihracat geçekleştirilirken, bu ülkeden Türkiye’ye 2,1 milyar dolarlık ithalat yapılmış oldu. Aynı dönemde Geçen yıl Türkiye’den Filistin’e meydana getirilen ihracat 120,3 milyon dolar olurken, bu ülkeden meydana getirilen ithalat ise ortalama 11 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Aysel YÜCEL – EKONOMİ.COM
LOJİPORT
Source link
Bilge Tekin ; uzun yıllardır kelimelerle dans etmiş deneyimli bir yazardır. Teknolojiyi yakından takip ederken, gemicilik eğitimi alarak denizlerin sırlarını keşfetmiş ve bu maceralardan büyük tecrübeler kazanmıştır. Kitaplardan ilham alan Bilge Tekin; yazma tutkusuyla okuyucularını farklı dünyalara götürmeyi amaçlar. Yılların verdiği birikimle, her bir kelimeyi özenle seçer ve okuyucularının kalplerine dokunmayı hedefler.
