Navlunu yüksek tutmak için, seferleri azaltma girişimi de işe yaramayınca armatör, yük bulmak için karlı dönemde yüz çevirilmiş olduğu müşterilerinin ve taşımacılık acentelerinin kapısını çalmaya başladı.
ABD ve AB başta olmak suretiyle küresel ekonomilerdeki resesyon beklentisi, pandeminin en oldukca kazananlarından olan armatörleri ters köşeye yatırdı. Konteyner navlunu pandeminin başından bu yana en düşük seviyeye ulaşırken, armatörler için aslolan kaygı ise yük bulamamak.
Navlun 1 yılda %60 geriledi
Küresel tecim yükünün yüzde 80’den fazlasının taşındığı denizyolunda, pandemiyle beraber yaşanmış olan konteyner krizi, navlunda üstün dereceli artışların yaşanmasına niçin olmuş, gemilerin günlük kazançları 10 kata yakın artmıştı. Firmalar, bu yüksek karlı süreci değerlendirmek için büyük yatırımlara imza attı. Bir taraftan dev siparişlerle filoyu büyüten filoyu büyüten armatörler, öteki taraftan kara ve havayoluna da yatırım halletmeye başlamıştı. Düzgüsel şartlarda perakendecilerin dördüncü çeyreğe yönelik yığın yapması sebebiyle bu aylar deniz ticaretinin en yoğun olduğu sürem olarak öne çıkıyor. Armatörler, navlundaki süratli düşüşü durdurmak için ‘blank sailing’ diye tabir edilen kapasite azaltma yoluna gitti sadece, bu da navlundaki süratli düşüşü frenleyemedi. Armatörler Birliği Başkanı Cihan Ergenç, “Bunlar daha iyi günlerimiz” yorumunu yaparken, Internasyonal Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Üyesi ve Deniz Emek harcama Grubu Başkanı Cihan Özkal, konteyner navlunundaki sert düşüşte küresel ekonomideki yavaşlama, resesyon beklentileri ve AB’deki enerji krizinin yanı sıra Çin’in tedarik zincirinde yaşanmış olan problemler ve dev konteyner hatlarına rakip çıkmaya çalışan charter seferlerin de etkili bulunduğunu söylemiş oldu. Konteyner krizi sebebiyle bilhassa geçen yıl birçok yatırımcı aslolan işi olmamasına karşın vapur satın almıştı. Özkal, “Dolaysıyla pasta küçüldü, yük de azalınca navlunlar pandemi öncesine döndü” dedi.
Bu senenin başlangıcında Uzakdoğu-ABD deniz hattında 40’lık konteyner için navlun 15 bin dolar seviyesindeyken, bu sayı bu hafta 2 bin dolara kadar indi. Konteyner navlun piyasasının önde gelen çözümleme şirketlerinden Drewry’nin dün yayınladığı Dünya Konteyner Endeksi’ne bakılırsa; 40’lık konteyner navlun endeksi geçen hafta yüzde 10 kayıpla 4 bin dolara kadar geriledi. Drewry’nin Dünya Konteyner Endeksi bilhassa son bir ay içinde har hafta yüzde 10 kıymet kaybediyor. Endekste, son bir yılda yüzde 60’a yakın yitik söz mevzusu.
Türk armatöre can simidi Karadeniz’den geldi
Konteyner navlunun sert düşmesi sebebiyle Arkas, Turkon, Medkon, Akkon şeklinde yerli armatörleri de zor günlerin beklediği ifade ediliyor. Ukrayna’daki savaşla beraber Rusya’ya Türkiye üstünden meydana getirilen ticaretin yerli armatöre kısmen bir avantaj sağlaması beklenirken, bilhassa yüksek karlılık döneminde büyük vapur yatırımlarına imza atan bazı yerli armatörlük şirketlerinin sorun yaşayabileceği dile getiriliyor. Bazı sektör temsilcilerine bakılırsa, armatörlerin ayakta kalabilmek için önümüzdeki dönemde devlet desteğine ihtiyacı olacak. UTİKAD Deniz Emek harcama Grubu Başkanı Cihan Özkal, navlundaki düşüşü Türk konteyner armatörleri açısından değerlendirerek, “Karadeniz’de fırsatlar var fakat bununla birlikte tehlikeler de var. Engelleme kuralları mevzusunda batı oldukca üzerimize geliyor. Bankalarımız Rusya’nın mir sözleşmesinden çıktılar. Pandemide Uzakdoğu’nun siparişlerinin Türkiye’ye kaymasının Türk armatörün elini birazcık rahatlatsa da bu kışı zor atlatacağız şeklinde gözüküyor. Şundan dolayı ihracatımızın bir çok Avrupa ülkelerine yapılıyor ve buradaki talep kısılması ihracatçımızı sıkıntıya sokacak. Öteki taraftan yüksek döviz ve hammadde yarım amil ithalatı doğudan yapıldığı için orada da yüksek maliyetler söz mevzusu olacak” diye konuştu.
1 haftada 4 armatörden telefon alan var
Navlunu yüksek tutmak için, seferleri iptal etme girişimi de işe yaramayınca armatör yük bulmak için karlı dönemde yüz çevirilmiş olduğu müşterilerinin ve taşımacılık acentelerinin (forwarder) kapısını çalmaya başladı. Dünyanın önde gelen internasyonal bir forwarder şirketlerinden Rif Line Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Erdem, “Armatörler için ortalık yangın yeri. Navlunların bu kadar sert düşeceğini kimse beklemiyordu” dedi. Gene Türkiye’de etkinlik gösteren bir başka internasyonal forwader şirketinin ülke yöneticisi de “Armatörler şaşkın. Araf’ta bekliyor. Hala kuyruğu dik tutmaya çalışıyor fakat taşınacak mal yok ortada. Kapasiteyi azaltmaları da deva olmuyor. Aslına bakarsan oldukca büyük karlar yazdılar. Şimdi geri verme zamanı” diye konuştu. Hususi antak kalma yapmak için bir haftada dört ayrı armatörlük şirketi tarafınca buluşma talebiyle aranan forwarderlar var. Türkiye’de etkinlik gösteren başka bir forwarder şiketinin temsilcisi de üç senedir kapılarını çalmayan bir armatörün buluşma istediğini söylemiş oldu.
Kuru yük navlunu ‘düzeltme’ hareketi yapıyor
Konteyner navlunundaki sert düşüşün aksine kuru yük navlunu bir miktar terfi etti. Pandemi döneminde 5 bin puanları aşan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), geçtiğimiz aylarda 1.000 puanlara kadar gerilemişti. Endeks, sezonsal etkilerle eylül başı itibarıyla tekrardan yükselişe geçerek 1.700 puanı aştı. DÜNYA’ya konuşan sektör temsilcileri kuru yükteki bu yükselişi, “düzeltme” hareketi olarak yorumladı.
Aysel YÜCEL – DÜNYA
LOJİPORT
Bilge Tekin ; uzun yıllardır kelimelerle dans etmiş deneyimli bir yazardır. Teknolojiyi yakından takip ederken, gemicilik eğitimi alarak denizlerin sırlarını keşfetmiş ve bu maceralardan büyük tecrübeler kazanmıştır. Kitaplardan ilham alan Bilge Tekin; yazma tutkusuyla okuyucularını farklı dünyalara götürmeyi amaçlar. Yılların verdiği birikimle, her bir kelimeyi özenle seçer ve okuyucularının kalplerine dokunmayı hedefler.
