Bekleyen gemilerin arzda düşüşe yol açması, ‘resesyonun ayak sesleri’nin duyulduğu ve yük hareketinde büyük durgunluğun yaşandığı Karadeniz çanağında, navlundaki düşüşün de önüne geçti.
Akdeniz ve Karadeniz’deki denizyolu taşımacılığını temsil eden koster piyasasında, resesyonun ayak sesleri duyulmaya başladı. Düzgüsel şartlarda en yüksek sezonun yaşandığı bu piyasada yük hareketinde büyük durgunluk yaşanırken, navlundaki düşüşü ise Tahıl Koridoru’nda oluşan beklemelerin, vapur arzını kısıtlaması önledi. Başta Ortadoğu ve Afrika olmak suretiyle küresel bir besin krizi yaşanmaması için Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) içinde tahıl ve yiyecek maddelerinin Ukrayna limanlarından emniyetli bir halde sevk edilmesi için 27 Temmuz’da İstanbul’da Tahıl Koridoru Anlaşması imzalanmıştı. 22 Kasım’a kadar sürecek antak kalma kapsamında İstanbul merkezli Ortak Koordinasyon Merkezi kuruldu. Antak kalma kapsamında, gelen ve giden boş gemilerde BM, Türk, Rus ve Ukraynalı yetkililer tarafınca belge kontrolü yapılıyor. Ek olarak gemide tabanca, beyan edilen haricinde değişik bir yük ya da personel olup olmadığı inceleniyor. Bu da denetim süresinin uzamasına ve trafik yoğunluğuna niçin oluyor. Zira kontrolü icra eden tarafl arı aynı anda yakalamak daima mümkün olmuyor.
Bir tek İstanbul’da 120’ye yakın vapur bekliyor
DÜNYA’nın Koster Armatörleri ve İşletmecileri Derneği’nden (KOSDER) almış olduğu bilgiye bakılırsa; Tahıl Koridoru kapsamında Türkiye sularında, Marmara’da ve Çanakkale’de bekleyen vapur sayısı vapur sayısı 200’ü aştı. Bir tek İstanbul’da Boğaz’dan geçmeyi bekleyen 120’ye yakın vapur var. KOSDER Başkan Yardımcısı Hakan Çendik, beklemelerin bir taraftan artan lojistik maliyetlerine bağlı olarak tahıl fiyatlarını yükselttiğini, öteki taraftan bölgedeki vapur arzının azalmasına niçin bulunduğunu beyan etti. Bu durum Akdeniz ve Karadeniz çanağında etkinlik gösteren ticari gemileri temsil eden koster piyasası navlununa ise pozitif yönde yansıdı. Hakan Çendik, “Piyasada durgunluk söz mevzusu. Sadece, arzın azalması koster navlunundaki düşüşü engelledi” dedi. Mevzuyla ilgili görüşünü aldığımız Navis Danışmanlık Yöneticisi Engin Koçak da “Düzgüsel şartlarda aralık ayına başına kadar yukarı gitmesi ihtiyaç duyulan bir piyasa bekliyorduk. Fakat resesyonun ayak sesleri koster piyasasında da duyulmaya başladı. Tahıl Koridoru’ndaki yoğunluk ise navlunun düşüş yerine yatay bir seyir izlemesini sağlıyor” diye konuştu. Akdeniz ve Karedeniz koster piyasasının seyrine yönelik mühim göstergelerden kabul edilen İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX), birkaç haftadır yatay seyrediyor. Savaştan ilkin 1.200 puanla zamanı üstün dereceli kıran endeks, eylül ayında 700 puanlara kadar gerilemişti. Tahıl Koridoru’nda yaşanmış olan tıkanıklık sebebiyle arz-talep dengesinin bozulması, navlunda son haftalarda bir toparlanma yaşanmasını sağlamış oldu. Endek haftaya 848 puanla başladı. Resesyon beklentilerinin gölgesinde, piyasada yük hareketi yavaşlasa da vapur arzının azalması navlunda düşüşü engelledi.
BM: Antak kalma süresi uzatılmalı
Tahıl Koridoru’nun nezaretinten görevli merkezin BM sözcüsü Adını Palla, önceki gün yapmış olduğu açıklamada, denetim bekleyen oldukca sayıdaki tahıl gemisinin sayısının azaltılması için denetimi meydana getirecek ekip sayısının dörtten beşe çıkarıldığını deklare etti. Sadece Palla, gemilerin zamanında, güvenli ve engellere takılmadan ilerleyebilmesi için oldukca daha fazlasının yapılması icap ettiğini beyan etti. BM yetkilileri ek olarak, beklemelerden dolayı 22 Kasım’da süresi dolan anlaşmanın uzatılması icap ettiğini savundu. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelensky ise oluşan yoğunluğun nedenine yönelik olarak, “Bu suni bir kuyruk, Rusya’nın gemilerin geçişini kasten geciktiriyor” iddiasında bulunmuş oldu, sadece bunu iyi mi yaptığını açıklamadı. Uzmanlara bakılırsa, Rusya’nın trafiği yavaşlatması sadece, İstanbul’a daha azca denetim çalışanı göndermesiyle mümkün olabilir.
Aysel Yücel – DÜNYA
LOJİPORT
Bilge Tekin ; uzun yıllardır kelimelerle dans etmiş deneyimli bir yazardır. Teknolojiyi yakından takip ederken, gemicilik eğitimi alarak denizlerin sırlarını keşfetmiş ve bu maceralardan büyük tecrübeler kazanmıştır. Kitaplardan ilham alan Bilge Tekin; yazma tutkusuyla okuyucularını farklı dünyalara götürmeyi amaçlar. Yılların verdiği birikimle, her bir kelimeyi özenle seçer ve okuyucularının kalplerine dokunmayı hedefler.
