Dünyanın en büyük limanlarında COVID-19 kısıtlamaları sebebiyle yaşanmış olan sıkışmalar, ötelenmiş kuvvetli taleple başa çıkılamaması sorununu büyütüyor ve tedarik zincirlerinde yine kırılmalara yol açıyor.
Küresel ticaretin en büyük kalelerinden Çin’de dünyanın en yoğun konteyner limanlarından Ningbo-Zhousan’ın kısmen kapalı olması, öteki büyük Çin ve ABD limanlarında da engellemeler sebebiyle kapasite altında çalışışması ve Asya genelinde değişik ülkelerde Delta varyantı kaynaklı olay artışlarının yeni engelleme ve “evde kal” emirleri getirmeye başlaması, küresel tedarik zincirinde pandeminin başlangıcında görülene benzer yeni kırılmalar yaratıyor.
Ne süre açılacağı belli değil!
Ningbo-Zhousan limanının tek bir çalışanda COVID-19 görülmesi üstüne 1 haftadan uzun bir süredir kapalı olan Meishan terminali, limana gelen konteynerlerin ortalama yüzde 25’ini elleçliyordu. Önceki gün itibariyle 50’den fazla geminin sırada beklediği limanın ne süre yine açılacağına dair hemen hemen bir izahat yokken, taşımacılık şirketleri problemi alternatif limanlara yönlendirerek çözmeye çalışıyor.
Fakat bu terminal buzdağının görünen yüzü bu sebeple Çin dünyanın en yoğun 10 limanının 8’ine ev sahipliği yapıyor. Bu limanların tamamı COVID-19 kısıtlamaları sebebiyle kapasitelerinin altında çalışıyor. Şangay’dan Hong Kong ve Ziamen’e tüm limanlarda gemiler kuyruklar oluşturmuş durumda ve Ningbo’dan gelen yönlendirmeler işleri daha da kötüleştiriyor. Kaliforniya’nın San Pedro Körfezi’nde de birçok konteyner gemisi demir atmış durumda Los Angeles ve Long Beach limanlarına giriş için sıkışmaların hafifl emesini bekiyor.
2020’deki sıkışmaya bakılırsa en büyük fark: Kuvvetli talep
COVID-19 pandemisinin ilk yoğun olarak başladığı Çin’de 2020 senesinde görülen tedarik zinciri kırılmaları, uzmanlara bakılırsa bu yıl görülenden mühim bir fark taşıyor: Kuvvetli talep. Şu anda bir buçuk yılı aşkın harcamalarına ket vurmuş ve pandemi yorgunu bir tüketici güruhunun mallara olan talebinde keskin bir yavaşlama görülmüyor. 2020’de de limanlarda sıkışmalar görülmüş ve tedarik zincirlerinde bozulmalar olmuştu sadece talebin de zayıf seyretmesi limanların durumu bertaraf etmesine olanak sağlıyordu.
Tayfun uyarılarıyla da Çin’de bazı limanların haftalarca kapatılmak zorunda kalması, mart ayında Süveş Kanalı’nda yaşanmış olan tıkanmayla kötüleşen liman sorununu daha da ağırlaştırdı. Süveyş Kanalı’nda uzun süre beklemek zorunda kalan gemiler Çin’e ve Asya’ya boş dönmeyi tercih etmiş, bu durum uzun süredir devam eden konteyner krizini daha da kötüleştirmişti. Şimdi kuvvetli talep ve limanlardaki sıkışma birleşince navlun bedellerinde daha ilkin benzeri görülmemiş keskin yükselişler yaşanıyor. Çin’den Avrupa’ya giden 40 FT bir konteyner gemisinin maliyeti pandemi öncesinin on katına yaklaşarak 14 bin dolar civarına dayandı. Çin’den ABD’ye giden gemilerin fiyatlarında son iki haftada hafifçe bir düşüş görülse de, uzmanlar “heyecanlanacak bir durum yok” diyerek Çin-Avrupa, Avrupa-ABD rotalarında fiyatların hala yükseliş seyrinde bulunduğunu aktarıyor.
Otomotiv ve elektronik, kuvvetli öğrenci karşın frene basıyor
Otomotiv ve elektronik eşya sektörü Asya genelinde Delta yüzünden getirilen kısıtlamalardan en oldukca etkilenen sektörler içinde. Mayıs zirvesinden uzaklaşan ve temmuzda 4 ayın en düşük düzeyine gerileyen Küresel Bileşik PMI verisi de tedarik zincirlerinde yaşanmış olan sıkışmaların ekonomilere kuvvetli öğrenci karşın zorla frene bastırdığına işaret ediyor. ABD’de perakende verisinin otomotiv ve elektronik eşyada arz kaynaklı sorunlardan doları beklentilerin altında gelmesi, kuvvetli öğrenci karşın frene basılabildiğini gösterdi. Şimdi Asya’da yeni engellemeler, yeni bant durdurma haberleri de getiriyor. Tayland’da Toyota üç fabrikasında da operasyonlarını askıya almak mecburiyetinde bırakıldı kısıtlamalarla. Malezya’da da şirketlerin üretimini kısıtlayacak bazı önlemler devam ediyor. Endonezya’nın Bali ve Java adalarında da hala insan hareketleri kısıtlanmış durumda bu sebeple hastanelerin yükü oldukca arttı. Toshiba ülkedeki Japon çalışanlarını “evden çalışmaya” geçirdi ve “İsterseniz Japonya’ya dönün” dedi. Vietnam’da “Evde kal” emri Hanoi ve Ho Chi Minh City’de lojistik sektörünü sekteye uğratıyor. Filipinler’de cuma gününden itibaren Manila başkent bölgesinde karantina başlıyor. DÜNYA’ya konuşan kaynaklara bakılırsa sıkışma bir tek limanlarda değil, limanların yurt içine bağlantılarında da COVID-19 sebebiyle kamyon, şöför, makinist yada depo elemanı eksikliği yaşanabiliyor.
“Konteyner problemi Noel’i de mahfedebilir”
Çin-Avrupa rotasından saparak ABD’nin kuvvetli talebine yetişmeye çalışan ve bu yüzden Çin’e yine yükleme halletmeye geçmek için acelesi olan gemiler bulunduğunu aktaran uzmanlar, bilhassa Noel tatilinde konteyner gemilerinin Çin’den yine ABD ve Avrupa’ya zamanında gidemeyebileceği endişesini dile getirmeye başladı. Ekim ayına gelindiğinde Çin limanlarında sıkışmanın devam etmesi durumunda 35 gün devam eden Çin-Avrupa ve 45 gün devam eden Çin- ABD rotasında perakendecilerin ürünlerinin Noel tatiline yetişemeyebileceği belirtiliyor.
Piyasalarda Delta satış dalgası
Delta varyantına bağlı olarak gelişme görünümüne ilişkin endişeler ve Fed’in tapering’e adım adım yaklaşması yatırımcı iştahını da kaçırıyor. Avrupa ve Asya borsalarında dün süregelen satış dalgası sert düşüşler getirirken, ABD’de de endeksler Fed tutanaklarında düşünce ayrılığı öne çıkınca düşüşle açıldı. Petrolde de ABD ham petrol stokları beklentilerin oldukca üstünde düşse de, yakıt stoklarındaki sürpriz artış WTI ve Brent’te yüzde 3’e varan kayıplara niçin oldu. Dolar endeksi, finans piyasalarında risk iştahının daha da kaçmasıyla gücüne güç kattı ve 93’ün üstündeki yerini sağlamlaştırıyor, gün içinde 93,5 düzeyine kadar terfi etti.
Navlun 11 senenin zirvesinde!
Capesize, Panamax, Supramax ve Handsize gemilerin navlunlarını takip eden Baltık Kuru Yük Endeksi, dün itibariyle 3.833 düzeyine yükselerek Mayıs 2010’dan bu yana en yüksek seviyeyi görmüş oldu. Yedi gündür üst üste yükseliş kaydeden Baltı Kuru Yük Endeksi’nde demir cevheri ve kömür kargolarını taşıyan 150 bin tonun üstündeki Capesize alt endeksinde 5.365 düzeyi ile 3 ayın zirvesi görülürken, günlük kira bedeli bu gemilerde 44 bin 500 dolara dayandı. Panamax endeksi iki ayın zirvesini görmüş oldu ve kömür ve hububat taşıyan bu kategoride günlük kira bedeli 33 bin doların üstüne (3.707 düzeyine) çıktı. Refinitiv Eikon verilerine bakılırsa Supramax endeksi ise 3.189 ile 2017’den bu yana açıklanan veri tarihinin zirvesini görmüş oldu. BIMCO Gemicilik Başanalisti Peter Sand, Hellenic Shipping News’e verdiği demeçte navlundaki artışın bir tek artan hacimlerden değil, jeopolitik tecim savaşlarından (bilhassa de Çin-ABD ve Çin-Avustralya) ve Çin limanlarındaki sıkışmalardan kaynaklandığını söylüyor.
“Tedarik zinciri yatırımları hızlanmalı”
Uzmanlar, tedarik zincirine meydana getirilen yatırımların kuvvetli öğrenci yetişebilmek için hızlanması gerektiği çağrısı yapıyor. ABD’nin Long Beach Limanı’nda 1,49 milyar dolar yatırımla 11 senedir inşa edilmekte olan ve yeni oluşturulan Middle Harbour terminali bu yatırımlara mühim örneklerden biri. Limana 3,5 milyon TEU ek kapasite elde eden yeni terminalin direktörü Mario Cordero, Los Angeles Business Journal’a verdiği demeçte, terminalin tek başına ABD’nin 6. büyük limanı bulunduğunu belirtiyor ve “Bu yıl 19 milyon TEU taşıdık. Bu rakamın gelecek yıllarda azalacağını sanmıyoruz, artarak devam edecek. O yüzden de yeni operasyon modellerinin tekrardan düşünülmesi ve ‘sürdürülebilir’ tedarik zinciri yatırımlarının hızlanarak devam etmesi icap ettiğini söylüyor.
Hilal SARI – DÜNYA
LOJİPORT
Bilge Tekin ; uzun yıllardır kelimelerle dans etmiş deneyimli bir yazardır. Teknolojiyi yakından takip ederken, gemicilik eğitimi alarak denizlerin sırlarını keşfetmiş ve bu maceralardan büyük tecrübeler kazanmıştır. Kitaplardan ilham alan Bilge Tekin; yazma tutkusuyla okuyucularını farklı dünyalara götürmeyi amaçlar. Yılların verdiği birikimle, her bir kelimeyi özenle seçer ve okuyucularının kalplerine dokunmayı hedefler.
