Türkiye Denizcilik İşletmeleri (TDİ) tarafınca işletme hakkı devredilerek gelir paylaşımı yöntemiyle özelleştirilen Giresun, Rize ve Hopa limanlarında meydana getirilen usulsüzlükler Sayıştay raporuna yansıdı.
Türkiye Denizcilik İşletmeleri (TDİ) tarafınca işletme hakkı devredilerek gelir paylaşımı yöntemiyle özelleştirilen Giresun, Rize ve Hopa limanlarında meydana getirilen usulsüzlükler Sayıştay raporuna yansıdı.
TDİ’nin 2021 yılı Sayıştay raporuna giren satmaca yolsuzluğunu paylaşan CHP İzmir Milletvekili Atila Sertel, “Karadeniz’deki bu limanları devralan şirketlerin, TDİ’ye ödeyecekleri gelir payını ödememek için gene aynı adlar üstüne taşeron şirket kurduğu bu şekilde kurumu Giresun limanında 1 milyon 107 bin dolar (20 milyon 745 bin TL), Hopa limanında 1 milyon 642 bin dolar (30 milyon 771 bin TL), Rize limanında 2 milyon 74 bin dolar (38 milyon 866 bin TL) olmak suretiyle 4 milyon 823 bin dolar (bugünkü kurla 90 milyon 383 bin TL) zarara uğrattığı ortaya çıktı. Sayıştay dava mevzusu olan paraların faiziyle beraber geri alınmasını isterken, TDİ tarafınca bu limanların yönetimlerine atanan adların ise görevini yapmadığına işaret etti” dedi.
‘Hiçbiri denizci değil’
Sözleşmeye bakılırsa özelleştirilen limanlardan elde edilmiş gelirlerin belirli bir kısmının TDİ’ye aktarılması icap ettiğini hatırlatan Sertel, limanları devralan şirketlerin bu paraları ödememek için taşeron şirket kurduğunu ve yüksek tutarlı faturaları bu firmalar üstünden kestiğini söylemiş oldu. Sertel, “Sayıştay raporlarına yansıyan tespitlere bakılırsa; işletici firmalar tarafınca elde edilmiş asli etkinlik gelirleri ile kira gelirlerinin yüzde 25’ini, etkinlik dışı gelirlerin ise yüzde 2’sini TDİ’ye aktarması gerekiyor. Giresun, Rize, Hopa ve Sinop limanlarını işleten firmalar bu gelir payını ödememek için taşeron şirket kurmuşlar. Dolayısıyla liman hizmetleri karşılığında alınan bedeller ana şirkete değil taşeron şirkete faturalandırılmış. Ana firmanın gelirleri ise oldukça düşük gösterilmiş. 2015 yılından bu yana devam eden bu yöntemle TDİ’ye gitmesi ihtiyaç duyulan 90 milyondan fazla para iç edilmiş. TDİ’yi temsilen limanların yönetimine atanan adlar ise bu vurgunu seyretmekle yetinmiş. AKP iktidarı tarafınca atanan ve hayatlarında denizcilikle hiçbir ilgileri olmayan bu yönetim kurulu üyelerini görevlerini halletmeye çağrı ediyorum” diye konuştu.
‘Usulsüzlük var’
Raporda Giresunport Liman İşletmeciliği A.Ş. tarafınca işletilen ve yönetiminde TDİ’yi temsilen Gömü ve Maliye Bakanlığında Genel Müdür Yardımcısı Vekili olarak vazife meydana getiren Ali Mercan Aydın’ın bulunmuş olduğu Giresun limanı ile ilgili şu bilgilere yer verildi:
“2019 senesinde liman hizmetlerini yürüten söz mevzusu taşeron şirket tarafınca vapur ve vapur mümessillerine toplam 11 milyon 878 bin 306 TL satmaca kesildiği, sadece aslolan işletici durumdaki bu şirket tarafınca taşeron şirkete kesilen faturanın 1 milyon 763 bin 863 TL olduğu, işletici şirket tarafınca bu meblağ üstünden TDİ payının hesaplandığı, dolayısıyla usulsüz olarak döviz bazında toplam 445 bin 897 ABD doları tutarındaki TDİ payının tamamlanmamış hesaplandığının ortaya çıkmış olduğu belirtilmiştir. Giresun Limanındaki 2020 yılı TDİ payları ile ilgili olarak hazırlanan 08.03.2022 tarihindeki raporda da, gene aynı uygulamalar sonucu usulsüz olarak toplam 661 bin 611 ABD doları tutarındaki TDİ payının tamamlanmamış gerçekleşme ettirildiği tespitinde bulunulmuştur. İşletici firmanın bu mevzuda da itirazda bulunması ve meydana getirilen işlemlerin sözleşmeye ve hukuka uygun bulunduğunu beyan etmesi üstüne TDİ tarafınca söz mevzusu şirket aleyhine tahkim davası açılmıştır. Dava devam etmektedir.”
‘Rize kabul etti, parayı ödedi’
Park Denizcilik tarafınca işletilen Hopa Limanı’nda da aynı yöntemle milyonlarca liralık zarar oluşturulduğu belirtilen Sayıştay raporunda, yönetiminde eski AKP İzmir Milletvekili Necip Kalkan’ın da bulunmuş olduğu Hopa Limanıyla ilgili şu bilgilere yer verildi:
“2015, 2016, 2017, 2019 ve 2019 yıllarına ilişik olarak, liman hizmetlerini yürüten söz mevzusu taşeron firmalar tarafınca vapur ve vapur mümessillerine liman hizmetleri tarifesi üstünden hizmet verilirken, aslolan liman işleticisi firmanın ise bu şirketlere daha düşük bedeller üstünden satmaca kestiği, dolayısıyla liman gelirlerinin mühim bir kısmının aslolan firmanın mali bilançolarına yansıtılmadığı, bu şekilde TDİ paylarının tamamlanmamış hesaplanmasına yol açıldığı, söz mevzusu dönemlere ilişkin olarak döviz bazında toplam 1 milyon 400 bin 317 ABD doları tutarında TDİ alacağının doğduğu belirtilmiştir. Hopa Limanı ile ilgili 2020 yılı raporunda ise, gene aynı taşeron firmalardan biri vesilesiyle yürütülen işlemler sonucu toplam 242 bin 196 ABD doları tutarında TDİ payının tamamlanmamış hesaplandığı tespiti yapılmıştır.”
TDİ yetkilileri tarafınca Hopa limanı işleticisi Park Denizcilik ile meydana getirilen görüşmeler sonucu 2015-2019 yıllarında TDİ’ye tamamlanmamış ödenen payların toplam 696 bin 683 dolar olarak kesinleştirildiği ve bu paranın TDİ’ye sonradan ödendiği de yazıldı.
‘Yönetiminde bakan yardımcısı var’
Yönetiminde TDİ’yi temsilen AKP’li Bağcılar Belediyesi 1. Başkanvekili Grup Yönetim Kurulu üyesi Sibel Betül Birer’in bulunmuş olduğu Riport Rize Limanı’nda da aynı uygulamanın yapıldığı anlatılan raporda, Rize Limanıyla ilgili şu bilgilere yer verildi:
“Rize limanında da aynı uygulamanın söz mevzusu olduğu, aslolan işletici firmanın bir taşeron şirketle hizmet sözleşmesi imzaladığı, her iki firmanın yönetim kurullarında temsile yetkili aynı şahıs ve hissedarlardan adların bulunmuş olduğu, dolayısıyla şirketlerin birbirleriyle bağlantılı olduklarının değerlendirildiği, liman sınırları içinde meydana getirilen yükleme/boşaltma hizmetlerine ilişkin faturaların güncel Rize Liman tarifesi ile karşılaştırılmasında aslolan işletici şirket tarafınca dolar/ton bazındaki tarifenin oldukça altında kalan tutarlar üstünden taşeron şirkete satmaca kesildiği, dolayısıyla liman gelirlerinin mühim bir kısmının aslolan işletici firmanın mali bilançolarına yansıtılmadığı, bu yöntemle TDİ paylarının tamamlanmamış hesaplanmasına yol açıldığı hususlarına raporlarda yer verilmiştir. Söz mevzusu raporlarda; 2015-2016-2017-2018 ve 2019 yıllarına olarak toplam 1milyon 878 bin 497 ABD doları, 2020 yılına ilişkin olarak 195 bin 892 ABD doları tutarında tamamlanmamış TDİ oranı hesaplandığı tespiti yapılmıştır.”
‘TDİ aleyhine sonuçlara yol açıp açmayacağı gözetilmeli’
Raporda Hopa Limanı işleticisi firmanın tamamlanmamış TDİ paylarını faiziyle beraber ödediği sadece Giresun ve Rize limanları işleticisi şirketlerin meydana getirilen girişimlere karşın bu kapsamda ortaya çıkan borçlarını ödemedikleri vurgulanırken, “İşletici şirketlerin yönetim kurullarında, devir sözleşmeleri gereği TDİ’yi temsilen birer yönetim kurulu üyesi bulunmaktadır. Dolayısıyla işletici şirketlerin yönetim kurullarında alınan kararların devir sözleşmelerine uygun olup olmadığı, bu kararların TDİ aleyhine sonuçlara yol açıp açmayacağı hususunun TDİ temsilcisi üyeler tarafınca da gözetilmesi ehemmiyet arz etmektedir” denildi. (Sol Haber)
DENİZ HABER AJANSI
Barış Çelik, dinamik bir haber editörü olarak tanınan genç ve yetenekli bir isimdir. Liman haberleri alanında uzmanlaşmış olan Çelik, sektördeki güçlü bilgi birikimi ve enerjisiyle dikkat çekmektedir.
28 yaşında olan Barış Çelik, gazetecilik kariyerine hızlı bir giriş yaparak, özellikle liman haberleri kategorisindeki özel ilgisiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Liman sektörünün dinamik yapısını anlama ve analiz etme konusundaki yeteneği, onu sektördeki önemli bir figür haline getirmiştir.
