Son dönemde yabancı teknelerin Türkiye’den ayrılması ve yatçıların tekne alımlarında çekingen davranması, sektörde sıkıntıyı büyüttü. Firmalar kiralarının ciro üstünden ödeneceği sistemine geçilmesini istiyor.
Son beş yılda marina kapasitesi yüzde 24 büyüdü. Sadece pazardan hizmet alan tekne sayısındaki artış yüzde 5 ile sınırı olan kaldı. Fazla kapasitenin sıkıntıya niçin olacağına dikkat çeken marina sektörü, ciro üstünden belirlenecek yüzde oranında kira vermek istiyor. Haftalık iktisat dergisi Ekonomist’te ye alan Ayşegül Sakarya imzalı haberde şu şekilde deniyor: Son yıllarda marina ve yatçılık sektöründeki potansiyelin dikkat çekmeye başlamasıyla bu alana yönelik yatırımlar artmaya başladı.
Kültür ve Gezim Bakanlığının 2023 Gezim Master Planı kapsamında deniz turizminin büyümesine yönelik hedefler konuldu. Bu doğrultuda meydana getirilen projeler yardımıyla son beş yılda kapasite toplam yüzde 24 büyüdü. Sadece gerek global problemler gerekse Türkiye’deki durum sebebiyle pazardan hizmet alan tekne sayısındaki artış bir tek yüzde 5 ile sınırı olan kaldı.Önümüzdeki beş senelik dönemde ise büyümenin yüzde 30 düzeyinde olması ve kapasitenin 30 binin üstüne çıkması öngörülüyor.
İki türlü kira bedeli var
Halihazırda marinalar Ulusal Emlak’a iki tür kira bedeli ödüyor. Bunlar irtifak hakkı ve kullanma izni bedeli. Gerek kara alanı ve gerekse deniz yüzeyine ödenen kira bedellerinde metrekare bazında bölgedeki emlak tutarları baz alınıp hesaplanıyor. Bu sayı her yıl Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca açıklanan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) enflasyonu oranında artırılıyor. Ataköy Marina Genel Müdürü Süheyl Demirtaş, kiraların marinaların gelişimini ve yatırımların teşvikini önlediğini ifade ediyor.
Demirtaş, “Ataköy Marina tarafınca 2018 yılı için ödenmesi ihtiyaç duyulan karşılık toplamı ortalama 30 milyon TL. Ek olarak, liman ve kiralık alanlardan (marina & marina park) elde edilmiş cirolardan yüzde 1 kazanç oranı ödeniyor. Bu kiralar bizi Akdeniz’de öteki ülkelerle rekabet edemez hale getiriyor” diyor.
Doluluk yüzde 80
Türkiye marinalarının bağlama kapasitesi 18 bin, mevcut tekne sayısı ise 14 bin. Kısaca doluluk oranı yüzde 80. İstanbul marinalarında bağlama kapasitesi 5 bin 100 iken tekne sayısı ise 3 bin 637. Kısaca İstanbul’da doluluk oranı yüzde 72. Bu haliyle bile sektörde atıl kapasite oluştuğuna dikkat çeken Süheyl Demirtaş, marina yatırımcıları için ayakta kalmanın zorlaştığını söylüyor.
Koç Topluluğu bünyesindeki Setur, Türkiye’nin en büyük marina işletmecileri içinde. Şirket, Türkiye’deki dokuz marinasına ek olarak Midilli’deki marinasıyla beraber toplam 10 marinada faaliyetlerini sürdürüyor. 6 bin civarı yat bağlama kapasitesiyle Akdeniz çanağının da önde gelen zincir marinaları içinde yer ediniyor. Setur Marina’nın genel müdürü Emre Zirve, “Kira bedelinin ciroya endekslenmesi, bir öteki ifadeyle performansa dayalı olması arzu ettiğimiz bir sistem. Ne kadar oldukca ciro üretilirse kira da o denli yüksek olur” diye konuşuyor.
Yeni modele geçilmeli
2015 senesinde faaliyete geçen Viaport Marina, İstanbul’daki yeni marinalardan biri. Denizde 720, karada 100 tekne kapasitesi var. Viaport Marina Müdürü Sinan Arslan, fiyatların Akdeniz ülkeleriyle rekabeti zorlaştırdığını söylüyor. Türkiye’ deki marinaların tesis ve hizmet kalitesinin bilhassa Akdeniz çanağındaki Yunanistan, Hırvatistan ve İtalya şeklinde ülkelerin üstünde olduğuna dikkat çeken Arslan, tüm bunların işletme sürecindeki maliyetlerin artmasına niçin bulunduğunu belirtiyor.
Sinan Arslan’ın dikkat çekmiş olduğu öteki nokta ise Türkiye’de marina yatırımı yapmanın ihale dosyasının alınmasından başlayıp işletme izni ve yatırım süreçlerinin sona ermesine kadar oldukça yüksek maliyetlerin ortaya çıkmış olduğu bir yatırım süreci olması. Yatırımcının bu maliyetleri fiyatlara yansıtmak zorunda bulunduğunu belirten Arslan, marinaların hem yatırım hem de işletme süreçlerinde kesinlikle daha çok desteklenmesi icap ettiğini söylüyor.
DENİZ HABER AJANSI
Barış Çelik, dinamik bir haber editörü olarak tanınan genç ve yetenekli bir isimdir. Liman haberleri alanında uzmanlaşmış olan Çelik, sektördeki güçlü bilgi birikimi ve enerjisiyle dikkat çekmektedir.
28 yaşında olan Barış Çelik, gazetecilik kariyerine hızlı bir giriş yaparak, özellikle liman haberleri kategorisindeki özel ilgisiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Liman sektörünün dinamik yapısını anlama ve analiz etme konusundaki yeteneği, onu sektördeki önemli bir figür haline getirmiştir.
