Trabzon’un göbeğinde Roma dönemine ilişkin rıhtım ortaya çıktı

4 bin senelik zamanı geçmişi bulunan Trabzon’da devam eden kentsel dönüşüm projelerinde geçmiş dönemlerdeki yapı kalıntıları ortaya çıkıyor.

Son olarak Ortahisar ilçesindeki Pazarkapı mahallesinde yıkılan Bayanlar Hali Pazarı’nın altında Roma döneminde yapıldığı tespit edilen rıhtım meydana çıktı. M.S. 120’lerde Roma kralı Hadrianus tarafınca yaptırıldığı kabul edilen iskele 1970’lerde doldurularak toprak altında kaldı.

Trabzon ile özdeşleşen, bölgeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin de hafızasına kazınan Bayanlar Hali’nin Tabakhane kentsel dönüşüm projesi kapsamında yıkılmasının peşinden yine ortaya çıkan rıhtımın turizme kazandırılması isteniyor.

Trabzon Naturel ve Zamanı Değerleri Koruma Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, Trabzon’un geçmişte dünyanın kadim tecim kentlerinden birisi bulunduğunu kaydederek “Ortaçağda Avrupa’nın ticari göz bebeği olan yerlerden birisi. 19. yüzyılda doğunun Paris’i diye adlandırılan bir kent. Antik çağdan beri kısaca bizim bilebildiğimiz Yunanlıların girip ilk girip kayıtları yaptırdığından oldukca oldukca daha eski kadim bir şehir Trabzon. İlin en mühim özelliği de coğrafyanın başkentidir. Trabzon, Bizans’a Perslerde eyalet başkenti yapmış. Kommenler’de devlet başkenti yapmış, Osmanlı’da eyalat başkenti yapmış mühim bir coğrafya. Aslına bakarsak kraliyet başkentidir Trabzon. Herhangi bir basit kent değildir. En azından 34 bin yılına kadar gidecek bir zamanı sadece ne yazık ki Trabzon kenti ve çevresi arkeoloji kazı inatla yapılmayan bir coğrafya. Şu an Trabzon ve çevresinde bildiğimiz kadarıyla Akçaabat ve Akçakale’nin haricinde gerçek anlamda bir arkeolojik kazı hiçbir şekilde yapılmadı ve yapılmıyor” dedi.

“YERALTINDA BİRİKMİŞ BİR KALINTI STOKU VAR”

Trabzon’da yeraltında birikmiş bir kalıntı stokunun bulunduğunu belirten Erüz, “Trabzon’un aslen üstte görünenin kadar altı da dolu olan bir kenti. Trabzon’da yer altı kentleri yok. M.Ö.’sinden itibaren yıkılıp yapılmaya bağlı yeraltında birikmiş bir kalıntı stoku var. Bu kalıntı stoklarını arkeologlar ve sanat tarihçileri mimarlar aracılığı ile kent plancıları incelemek suretiyle aslen Trabzon şehrinin antik çağdan günümüze iyi mi bir değişiklik gösterdiğini irdelememiz ve anlamamız oldukca mümkün. Pazarkapı ve Moloz civarında açığa çıktı. Moloz civarında ve Pazarkapı’da Hadrian dediğimiz M.S. 120’lerde yapılmış olan Roma kralı Hadrianusun yaptırdığı bir liman vardı o limanın bulunmuş olduğu mendirekler hala 1970’lere kadar sapasağlam kullanılır durumdayken Moloz iskelesinin olduğu coğrafya, 70’den sonrasında dolduruldu şu anda şehrin Moloz’un altında bu mendirekler duruyor. Handianusun limandan öncesinde de aslen Trabzon’un aşağı hisar Ortahisar kısmı yaşam alanı müdafa sahası olduğundan bu coğrafyada Hadrian limanının bulunmuş olduğu coğrafyada da bir kente denizden giriş çıkış yapılıyordu. Doğrusu ticari bir mevkiiydi. Aynı şekilde Zağnos ve Tabakhane vadileri aslen o dönem ki dolmadan hemen hemen denizin doldurulup kumlaşmadan önceki girilebilir vadiler olması dolayısıyla bu vadilerde de ki Zağnos vadisinin adı aslen iskele boz vadisidir. Doğrusu iskele vadisi anlamına geliyor” şeklinde konuştu.

“ANTİK ROMA’YI TEKRAR BULDUK”

Bayanlar Pazarı kazısı esnasında antik Roma dönemine ilişkin vadi içindeki iskele rıhtım ortaya çıktığını dile getiren Erüz, “Bu Roma’da oldukca kullanılan bir yöntemmiş. Vadi içinde giren 10 metreye kadar olan teknelerin getirip yük boşaltabildiği oldukca çok önemli bir rıhtım. Derhal Bayanlar Pazarının bulunmuş olduğu yerdeki surun önünde ortaya çıktı. Net olarak antik Roma rıhtımı olduğu gözüküyor. Derhal arkasında bir kapatılmış olan bir kapı var. Minik kapının derhal yanında da aslen duvar önüne kapatılmış daha büyük kente antik kente giriş kapısı vardı. Aşağı hisar dediğimiz kısım Moloz ve Pazarkapı’nın olduğu kısım aslen Roma döneminde yapılmadan önceki hali, Hadrian limanıyla beraber muhtemelen Bayanlar Pazarının olduğu yerden kuzeyi yoktu cenup tarafında ise kale vardı. Şundan dolayı altta Roma dönemine ilişkin kayalar çıkmaya başladı. Buda Roma’nın o dönemde varlığı sonrasında da 1300’de meydana getirilen kalenin yapıldığını söylüyor. Dolayısıyla şu anda biz Bayanlar Pazarının derhal önünde antik Roma’yı yine bulduk. Doğrusu tam milat mıdır bilemeyin fakat onu sadece arkeolojik kazı söyler gene inatla kazı yapmıyoruz. İnatla maalesef o alanda da kazı yapamıyoruz. Belediye dahi şu anda orada yapacağı çalışmaya müdahale etmiyor. Diyor ki yapılacak kazıdan sonrasında biz orayı restore edeceğiz, Roma rıhtımı şeklinde ise Roma rıhtımı şeklinde düzenleyeceğiz diyorlar sadece şu anda orada gene bir kazı yok. Gene acil bir müdahale yok. En sonunda belediye kalenin de çöküp bir halde zarar görmemesi için o rıhtımın olduğu yeri mucurla doldurarak zemini en azından sağlam tutmaya çalışmak için bir dolgu yapmış oldu” diye konuştu.

“TRABZON’DA ANADOLU’YA HALİM OLAN TÜM MİLLETLERİN İZİ VAR”

İskele rıhtımının restore edilerek gezim açılabileceğini vurgulayan Erüz, “Trabzon için şu an önümüze yeni bir fırsat çıktı. Antik rıhtımının Roma periyodunu temsil edecek şekilde restore edilmesi gerekiyor. Üzerini camla kapatarak, rıhtım üstüne bir antik pitos ve benzeri küpler şeklinde malzemeleri koyarak o alan düzenlenebilir. Kapıyı da açmak suretiyle Trabzon’da Romayı yine getirme şansımız var. Mühim bir kıymet, mühim bir fırsat gezim için eğer olmazsa olmaz. Trabzon’da Roma vardı, Pers vardı. Trabzon’da Bizans vardı Trabzon’da nerede ise Anadolu’ya hakim olan tüm milletlerin bir izi var” ifadelerini kullandı.

DENİZ HABER AJANSI