TÜRKLİM Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Erdemir’in Ocak 2023 ile Ocak 2024 arası liman istatistiklerinin yer almış olduğu rapor gösterildi.
OCAK 2023-2024 AYI LİMAN İSTATİSTİKLERİ KARŞILAŞTIRMASI
1. TOPLAM YÜKTE DURUM:
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafınca açıklanan istatistiklere baktığımızda, Tablo-1’den de görüldüğü suretiyle 2024 Ocak ayında limanlarımızda elleçlenen toplam yük miktarı 2023 yılına nazaran -1,81% oranında azalarak 795.522 ton düşüşle 43,1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Küresel resesyon ve yüksek enflasyonun da etkisiyle özelikle batıdaki pazarların daralmasıyla beraber devam eden küresel şartlarda toplam yükte 2023 yılı sonunda -3,97% oranında yaşanmış olan düşüşün 2024 yılının derhal başlangıcında da azalarak devam etmiş olduğu görülmektedir.
Tablo-1: Gümrük Rejimlerine Nazaran 2023-2024 Senesinde Toplam Yükte Değişiklik
Tablo-2’de yer edinen toplam yükteki 2023 ve 2024 yıllarının gelişme oranları karşılaştırmasına baktığımızda; 2023 yılının Ocak ayında İhracat oldukca büyük bir oranda (-14,8%) düşerken 2024 yılının Ocak ayında 6,3% oranında artmış, İthalat ise her iki yılda da neredeyse aynı oranda büyümüştür. Kabotaj taşımalar 2023 senesinde bundan önceki senenin Ocak ayı ile aynı kalırken 2024 yılının Ocak ayında ise -11,8% oranında düşmüş, gene toplam yükte Transit taşımalardaki düşüş 2023 yılının Ocak ayında -15,5% iken 2024 yılının Ocak ayında bu düşüş oranı daha da artarak -20,1%’e ulaşmıştır. Transitteki düşüşte Ceyhan liman başkanlığındaki boru hattı bağlantılı transit ham petrol terminallerindeki (BTC ve BOTAŞ) düşüşün oldukca büyük bir tesiri vardır ki mevzuya liman başkanlıkları bazında baktığımızda Ceyhan liman başkanlığında Ocak ayında yaşanmış olan -29,5% oranındaki azalışın tesiri görülmektedir.
Tablo-2: Gümrük Rejimlerine Nazaran 2023-2024 Senesinde Toplam Yükte Değişiklik
Tablo-3’e baktığımızda toplam yükte elleçlenen sayılara liman başkanlıkları açısından; İskenderun liman başkanlığında yaşanmış olan 17% oranındaki gelişme haricinde belirgin olarak tüm öteki liman başkanlıklarında düşüş yaşanmıştır. Ceyhan (-29,45), Gemlik (-25,26) ve Karabiga (-22,89%) liman başkanlıklarında 20%’nin üstünde düşüşler yaşanırken gene sırasıyla Kocaeli (-17,7%), Mersin (-11%), Ambarlı (-7,7%), Samsun (-7,5%) ve Tekirdağ’da (-4,9%) düşüşler meydana gelmiştir.
Tablo-3: Liman Başkanlıkları Bazında Nazaran 2023-2024 Senesinde Toplam Yükte Değişiklik
Tablo-4’ten de görüldüğü suretiyle 2023 yılının tamamında -1,99% oranında küçülen sıvı dökme yükteki düşüş 2024 yılının Ocak ayıyla beraber hızlanarak -7,1% oranına ulaşmıştır. Ağırlıklı olarak ham petrol, akaryakıt ve petrol ürünleriyle sıvı kimyasal yüklerin olduğu sıvı dökme yüklerde yaşanmış olan bu düşüş Ceyhan liman başkanlığındaki yüksek düşüş rakamının da esas deposu iken bu yüklerdeki düşüşün Aliağa liman başkanlığında da düşüşe yol açmış olduğu görülmektedir. Öteki taraftan 2023 yılının tamamında -15% oranında küçülen demir çelik ve öteki metal eşyanın da içinde olduğu genel kargo yükler ise geçen senenin tersine 2024 yılının Ocak ayında 16,1% gelişme oranıyla büyük bir çıkış yaşamıştır.
Tablo-4: Kargo Tiplerine Nazaran 2023-2024 Senesinde Toplam Yükte Değişiklik
2024 yılıyla beraber tekrardan hızlanan ihracat ile bu yüklerde süratli bir toparlanma yaşanmaya başlanmıştır. 2023 yılının tamamında -7% oranında küçülen kuru dökme yüklerde ise geçen seneye nazaran düşüş hızı azalarak 2024 yılının Ocak ayında -3,6% oranında gelmiştir. Bilhassa senenin devamında başta kömür ve tahıl-hububat-yem hammaddeleri, gübre benzer biçimde ürünlerdeki elleçleme miktarlarının artacağı, böylelikle kuru dökme yüklerdeki toparlanmanın devam edeceği beklenmektedir.
Tablo-5’e baktığımızda bilhassa içinde demir çelik ürünlerinin de olduğu metal eşya grubunda 2023 yılına nazaran 2024 yılının Ocak ayında yaşanmış olan 13,4%’lik tonaj artışı Tablo-4’te görülen ”Genel Kargo” yük grubunun süratli bir halde toparlanmasına yol açarken içinde hampetrol ve öteki akaryakıt ürünlerinin de olduğu “Petrol Ürünleri” grubunda ise 2023 yılına nazaran 2024 Ocak ayında yaşanmış olan -7,4% oranındaki tonaj düşüşü gene Tablo-4’te görülen “Sıvı Dökme Yük” grubunun süratli bir halde azalışının da ana sebepleri arasındadır.
Tablo-5: 2023-2024 Yılları Ocak Ayında Bazı Yük Gruplarının Tonajları ve Değişiklik Oranları
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafınca açıklanan istatistiklere baktığımızda, Tablo-6’dan da görüldüğü suretiyle 2024 Ocak ayında 2023 yılına nazaran gelen vasıta sayısında 4,5%, giden vasıta sayısında 5,4% ve toplamda ise 5% oranında bir gelişme sağlanırken Tablo-4’ten de görüleceği suretiyle bu artan vasıta sayısı tonaj olarak 2024 Ocak ayında 2%’lik bir artışı da elde etmiştir.
Tablo-6: 2023-2024 Yılı Ocak Ayında Elleçlenen Vasıta Sayısında Değişiklik
Türkiye’nin son yıllarda yeni yatırımlarla kapasitesini büyüttüğü bitmiş vasıta lojistiğinde gelecek yıllarda da gelişeceği açıktır. Ton olarak bakıldığında 2023 senesinde -0,50% benzer biçimde oldukca ufak oranda düşüş yaşanmasına müteakip 2024 yılının Ocak ayına artışla başlanmıştır. 2022 ve 2023 yıllarında küresel otomotiv ticaretinde daha yüksek navlun ödenen Çin merkezli Asya-Pasifik bölgesini tercih edilirken Türkiye’ye planlanan ithal vasıta sayılarında mühim düşüşler olmuştu. 2024 yılıyla birlikte bu sorunların giderek azaldığı da görülmektedir.
2. KONTEYNERDE DURUM:
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafınca açıklanan istatistiklere baktığımızda, Tablo-7’den de görüldüğü suretiyle limanlarımızda 2024 Ocak ayında elleçlenen konteyner adedi 2023 yılına nazaran 1,98% oranında artarak 19.670 TEU artışla ortalama 1 milyon TEU olarak gerçekleşmiştir. Böylelikle 2023 yılına iyi başlamasına karşın hem küresel resesyon ve enflasyonun da tesiri, hem de Karadeniz’de yaşanmış olan çatışma ile büyük oranda daralan transit konteyner hareketi sebebiyle düşen, fakat senenin son aylarında yaşanmış olan artışla 2023 senesinde bir tek 1,54% oranında artan konteyner elleçlemeleri 2024 yılının Ocak ayına tekrardan yükselerek adım atmıştır.
Tablo-7: Gümrük Rejimlerine Nazaran 2023-2024 Senesinde Konteynerde Yükte Değişiklik
Tablo-8’den de görüldüğü suretiyle 2023 yılının tamamını 4,6% gelişme oranıyla kapatan, Ocak 2023 ayında da -4,9% oranında küçülen İhracata mevzu konteyner hareketi 2024 yılının Ocak ayında 4,4% oranında büyümüştür. 2023 yılının tamamında bir tek 0,3% oranında büyüyen, Ocak 2023 ayında ise -0,2% oranında küçülen İthalata mevzu konteyner hareketi ise 2024 yılına daha büyük bir oranda -7,9% azalışla adım atmıştır. Öteki taraftan 2023 yılının tamamında -7,50% oranında küçülen Kabotaja mevzu konteyner ise 2023 yılının Ocak ayında 4,6% oranında artmışken, 2024 yılının Ocak ayına ise -0,6% oranında küçülerek adım atmıştır. 2024 yılının en mühim gelişmesi ise Türkiye limanları açısından transit konteynerde en mühim pazarımız olan Karadeniz bölgesindeki çatışma sebebiyle 2023 senesinde bir tek 1% oranında büyüyebilen, gene 2023 yılının Ocak ayında -36% oranında daralan Transite mevzu konteyner hareketinin 2024 yılına ise oldukça kuvvetli bir halde 23%’e yakın bir orandaki büyümeyle başlamış olmasıdır ki bu durum toplam konteyner hareketindeki artışı destekleyen en mühim gelişme olmuştur. Ortaya çıkan durum İsrail-Filistin ve Kızıldeniz merkezli çatışmaların peşinde giderek tesiri azalan Karadeniz bölgesindeki transit aktarma konteyner hareketinin gelecek aylarda daha büyüyeceği beklenirken, Transit konteynerdeki artışı bu mevzuda en fazla aktarma konteyner elleçlenen Tekirdağ liman başkanlığındaki gelişmelerden de görülebilmektedir.
Tablo-8: Gümrük Rejimlerine Nazaran 2023-2024 Senesinde Konteynerde Değişiklik
Tablo-9’dan da görüleceği suretiyle konteynerde elleçlenen sayılara liman başkanlıkları açısından bakarsak; Ocak ayında Ambarlı (-6,91%), Mersin (-21,84%), Gemlik (-0,39%), İskenderun (-11,96%) ve İzmir (-24,86%) liman başkanlıklarında düşüş yaşanırken Kocaeli (23,39%), Tekirdağ (36,51%) ve Aliağa (3,20%) liman başkanlıklarıyla daha ufak hacimde konteyner elleçleyen Samsun ve Antalya’da da artış olduğu görülmektedir. Yukarıda da belirttiğimiz benzer biçimde Tekirdağ liman başkanlığındaki yüksek büyümede elleçlediği yükün neredeyse 80%’e yakınını transit olarak icra eden Asyaport’ta artan Transite mevzu konteyner hacmi iken Kocaeli’ndeki gelişme de İhracata mevzu konteynerlerin büyük oranı bulunmaktadır.
Tablo-9: Liman Başkanlıkları Bazında Nazaran 2023-2024 Senesinde Konteynerde Değişiklik
Öteki taraftan Kızıldeniz’deki çatışma ile vapur geçişlerinde büyük sıkıntıları olduğu Süveyş Kanalı’ndaki sıkıntılar bilhassa Akdeniz’deki İskenderun ve Mersin’deki konteyner elleçlemelerine yansımış, bu limanlarımız beklenen konteyner hacminin altında kaldığından konteyner adedinde düşüş yaşanmıştır.
3. KRUVAZİYER LİMANCILIĞINDA DURUM:
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafınca açıklanan kruvaziyer vapur ve yolcu istatistiklere baktığımızda, Tablo-10’dan da görüldüğü suretiyle limanlarımızda 2024 Ocak ayında 18 tane kruvaziyer yolcu gemisiyle toplamda 19.986 yolcu gelmiştir. 2023 yılının Ocak ayında gerçekleşen sayılarla karşılaştırdığımızda gelen vapur sayısında 50%, transit yolcu sayısında 152,9% ve toplam yolcu sayısında da 128,7% oranında bir artış söz mevzusudur.
Tablo-10: Ocak 2023-2024 Ayları Kruvaziyer Vapur ve Yolcu İstatistikleri ve Değişiklik Oranı
Tablo-11’de yer edinen 2011-2023 yıllarının bir tek Ocak ayında ülkemize gelen kruvaziyer yolcu sayılarına baktığımızda ise 2024 yılının Ocak ayında gerçekleşen ortalama 20 bine yolcu sayısıyla kruvaziyer limanlarımız 2011 yılından bu yana en yüksek yolcu adedine de ulaşmıştır.
Tablo-11: 2011-2023 Yılları Ocak Ayı Kruvaziyer Yolcu Sayıları
2023 yılını 1,5 milyon yolcuyla kapatan kruvaziyer turizmde 2024 yılı hedefi olan 2 milyon yolcuya ulaşmak adına iyi bir başlangıç yapılmıştır. Geçmiş verilere baktığımızda gelen vapur sayısı açısından en iyi yıl 1.615 vapur sefer ile 2011 olurken, yolcu sayıları açısından en iyi yıl ise 2,26 milyon yolcu ile 2013 yılı olmuştur. 2013 yılından sonrasında devamlı düşen, Pandemi döneminde ise bütünüyle işlevsiz kalan kruvaziyer limanlarımıza ilk yolcu ise 2021 yılının son aylarında adım atmıştır. Pandemi limancılık sektöründe en fazla kruvaziyer limanlarını etkilemiş, yük limanları alınan önlemlerle hizmet vermeye devam ederken kruvaziyer limanları ise uzun soluklu olarak işlevsiz hale gelmiştir.
2011-2023 yıllarını içeren geçmiş 13 yılda 30 değişik limana kruvaziyer vapur yanaştığını görülmektedir. Fakat 2023 yılına baktığımızda esas olarak bir tek 22 limana kruvaziyer gemiler yanaşmaktadır. Seneler içinde bu limanlarınızın bir kısmı bütünüyle yük limancılığına geçmiş (örnek olarak Samsun, Taşucu, İskenderun benzer biçimde), bir kısmına de artık kruvaziyer gemiler yanaşmamaktadır. Gene Ordu ilimizde bulunan Ünye limanına 2022 yılının son ayında Rusya çıkışlı bir kruvaziyer vapur gelmiş ve bu limanımız da ilk kez kruvaziyer turizmine hizmet etmiştir.
Tablo-12: Liman Başkanlıkları Bazında Ocak 2024 Ayı Yolcu İstatistikleri ve Pazar Payları
vaziyerde düşük sezonda kısaca kış mevsiminde olması sebebiyle gelen yolcunun 24,3%’ünün İstanbul-Galataport’a geldiği görülürken Karadeniz’den Rusya çıkışlı olarak tekrardan hareketlenen ve genel olarak Karadeniz’deki limanları tercih ederek İstanbul’a da uğrak icra eden kruvaziyer vapur hareketinin Samsun (19,5%), Amasra (15,2%) ve Trabzon’a (14,8%) da geldiği görülmektedir. Genel olarak Nisan-Aralık aylarında yoğunluk yaşayan Kuşadası limanına ise Ocak ayında gelen yolcunun bir tek 9%’si gelmiştir. Bahar ayıyla beraber kruvaziyer sezonunun yoğunlaşmasıyla beraber Kuşadası ve Galataport’un ağırlığı artmaya başlayacaktır. 2023 senesinde bir tek iki limanımız (Kuşadası ve İstanbul-Galataport) Türkiye’ye gelen toplam kruvaziyer yolcunun 76,6%’sına hizmet etmiştir.
DENİZ HABER AJANSI
Barış Çelik, dinamik bir haber editörü olarak tanınan genç ve yetenekli bir isimdir. Liman haberleri alanında uzmanlaşmış olan Çelik, sektördeki güçlü bilgi birikimi ve enerjisiyle dikkat çekmektedir.
28 yaşında olan Barış Çelik, gazetecilik kariyerine hızlı bir giriş yaparak, özellikle liman haberleri kategorisindeki özel ilgisiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Liman sektörünün dinamik yapısını anlama ve analiz etme konusundaki yeteneği, onu sektördeki önemli bir figür haline getirmiştir.
