Roma İmparatorluğu dönemine ilişik dünyanın en eski limanlarından önde gelen Hadrian Limanı, Trabzon’da ortaya çıkarıldı.
Trabzon’da Ortahisar Belediye binasının yapımı esnasında Pazarkapı Mevkii’nde Roma İmparatorluğu dönemine ilişik dünyanın en eski liman yapılarından biri ortaya çıktı.
Organik ve Zamanı Değerleri Koruma Derneği Başkanı Yrd. Doç. Dr. Coşkun Erüz, Trabzon’un Pazarkapı Mevkii’nde Ortahisar Belediye Binası’nın yapımı esnasında meydana getirilen kazılarda Roma İmparatorluğu döneminden kalma antik Hadrian Limanı’nın kalıntılarının bulunduğunu belirterek bu limanın bölgenin hatta dünyanın sayılı büyük limanlarından bir bulunduğunu söylemiş oldu.
“DÜNYADA SAYILI BÜYÜK LİMANLARDAN BİRİSİ”
Trabzon’un Ortahisar ilçesi Pazarkapı Mahallesi’nde yapımı devam eden Ortahisar belediye, kaymakamlık ve ticari alanlarının inşaatlarının devam etmiş olduğu bölgede antik liman rıhtım duvarı, yapı izleri ve anfora parçaları bulunmuş oldu.
Mevzuyla ilgili bilgiler veren Erüz, bölgedeki kazı çalışmaların büyük titizlikle yapılması gerektiğine işaret etti.
Erüz, “Daha öncesinde Trabzon Kalesi’ni Ortahisar’dan denize kadar olan kısmında 1970’lere kadar Trabzon sahilinde Moloz’un üst kısmında eski liman dedikleri bir liman vardı. Bu liman antik liman kısaca Roma İmparatorluğu Hadrianus Periyodu’nde beri var olduğu malum bir liman. Bu liman Trabzon’un hatta bölgenin dünyada sayılı büyük limanlardan birisi olduğu söyleniyor” dedi.
“MOLOZ’DA BULUNAN ANTİK LİMAN DEDİĞİMİZ LİMANIN YAPILDIĞI DÜŞÜNÜLÜYOR”
Bölgenin tarih yönünden mühim bir yere haiz bulunduğunu kaydeden Erüz, “Trabzon Kalesi üç bölümden oluşuyor. Aşağıhisar, Ortahisar ve Yukarıhisar. Yukarıhisar ve Ortahisar antik çağdan beri var olduğu kabul edilen bir kale. Aşağıhisar dediğimiz bugünkü Pazarkapı Moloz civarının bulunmuş olduğu bölge ise fazlaca fazlaca daha sonradan kısaca Milattan sonrasında 1300’lü yıllarda yapılmış olan bir kale.
Öteki kaleler ise milattan ilkin kalan kısımlar. Niçin 1300’lü yıllarda yapılmış oldu şu sebeple Trabzon gelişti ve çevresinde artık tamamen Türkler tarafınca kuşatıldığı için saldırılara karşı koruyabilmek ve bilhassa ticareti kale içinde itimatı sağlamak için kalenin büyütülme ihtiyacından yola çıkılarak 1300’lü yıllarda Trabzon Kalesi tekrardan elden geçirildi ve büyütüldü.
Daha öncesinde Trabzon Kalesi’ni Ortahisar’dan denize kadar olan kısmında 1970’lere kadar Trabzon sahilinde Moloz’un üst kısmında eski liman dedikleri bir liman vardı. Bu liman antik liman kısaca Roma İmparatorluğu Hadrianus döneminde beri var olduğu malum bir liman. Bu liman Trabzon’un hatta bölgenin dünyada sayılı büyük limanlardan birisi olduğu söyleniyor. Birkaç bin yıl dayanabilmiş bir limandan bahsediyoruz. Doğası gereği dere ağızlarına yakın bir bölgelere meydana getirilen limanlar derelerden gelenlerle zamana bağlı olarak dolar.
Trabzon limanı da antik dönemde binli yıllara kadar tahmin edilen esas liman ya da iskele Zağnos, Ortahisar’ın alt kısmında bitimi noktalarında ya da Tabakhane Vadisi’nin antik iskelenin olduğu denizin dere yatağına kadar o bölgelere kadar geldiği dolayısıyla gemilerin dere içi yatağına koya girerek konumlandığı bir yerdi. Daha sonraki dönemlerde ise bugünkü Moloz’da bulunan antik liman dediğimiz limanın yapıldığı düşünülüyor” diye konuştu.
UZMANLAR, ROMA KALE KALINTISI OLDUĞUNU SÖYLEDİ
Bölgedeki kalıntıları inceleyen uzmanların bölgede Roma kale kalıntılarının bulunduğunu söylediklerini kaydeden Erüz, “Şu anda kazı meydana getirilen yere gidildiğinde her hangi yerbilimci, kazıbilimci, sanat tarihçi oradaki toprak kesitine bakacak olursa en üst tabakadaki toprakların belli bir metreden sonrasında iki metreden sonrasında kuma dönüşmeye başladığını ve kumun da yavaş yavaş incelerek üste dere kumları altta ise deniz kumu olduğu görülebilir. İskelenin Molla Halil Camisi’nin daha güneyinde Karabaş Camisi’nin o civarlarında olan bölgede olduğu düşünülüyor. Dolmayla beraber yavaş yavaş denize çekilen kara otomatikman liman ya da iskeleyi de denize doğru yapılmasını lüzumlu kıldı. İlerleyen süreçte bugün tamamen kapatıp yok ettiğimiz bir antik liman yapılmış oldu.
Antik liman yapıldığında antik limanın arka kısmında güneyde Trabzon kalesi ile direkt bağlantısı olmadığı için kalenin güvenliğini sağlayabilmek için limanın ardına büyük olmasa da koruyucu bir kale yapılmış. O kale bugün Pazarkapı kazılarının içinden çıkan kale. Bazıları bunun kale olmadığını söylüyor. 3,5 metre genişliğinde surdan başka bir duvar olmaz. 3,5 metre genişliğinde kimse bir kilise için, bir tapınak için ya da bir hamam için duvar yapmaz. Uzman arkadaşlara sorduğumuzda bizlere Roma kale kalıntısı bulunduğunu söylediler” şeklinde konuştu.
“DERNEK OLARAK UYARIDA BULUNDUK”
Dernek olarak tesadüfen Karabaş Camisi’ni bakmaya gittiklerinde tabakanın içinde seramikler ve anfora parçaları gördüklerini kaydeden Erüz, şunları söylemiş oldu:
“Müze ve İl Kültür Müdürlüğü’ne acil ihbarda bulunduk, ‘Buradan çanak çömlek çıkıyor bunlar antik devrin olabilir’ diye. Yedi gün süresince emek verme yapılmış oldu. Bir haftalık çalışmanın sonunda belli bir bölgede dendi ve emek verme bitirildi. İnşaat kazısı sonrasında devam etti. Biz şunu talep etmiştik; ‘Aletli kazı yapılırken başlangıcında bir kazıbilimci bulunsun, ihtimaller içinde yapı yada taşınabilir çanak çömlekler çıktığında alınsın. Fakat ne yazık ki belli alanın haricinde hiçbir emek verme yapılmadı. Gene katolarla kamyonlarla araç-gereç taşınarak dışarı çıkartıldı.
Aradan aylar geçip o alana gittiğimizde şunu gördük, kesitin içi hala antik dönemden kalma zeytinyağı taşıma kapları benzer biçimde bir fazlaca seramik malzemeyle dolu duruyor. Büyük küplerin dahi kalıntıları orada duruyor. Oradan alınıp müzeye bile kaldırılmadı ne de orada herhangi bir kazı yapılmadı. Trabzon’un üç bin senelik geçmişine ilişik tabakalar tüm malzemesiyle beraber orada duruyor. Duvarı orada gösterir hale getirin. Bundan sonrasında lütfen Molla Halil Camiden Moloz surlarına kadar olacak bölgede yapılacak çalışmalarda lütfen kazı yapınız. Ilkin Arkeolojik emek verme yapılsın yapılar tespit edilsin ondan sonrasında karar verilsin. Katolarla kazdıktan sonrasında Trabzon’un evveliyatına karar verilmesin. Yazık günah oluyor.”
DENİZ HABER AJANSI
Barış Çelik, dinamik bir haber editörü olarak tanınan genç ve yetenekli bir isimdir. Liman haberleri alanında uzmanlaşmış olan Çelik, sektördeki güçlü bilgi birikimi ve enerjisiyle dikkat çekmektedir.
28 yaşında olan Barış Çelik, gazetecilik kariyerine hızlı bir giriş yaparak, özellikle liman haberleri kategorisindeki özel ilgisiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Liman sektörünün dinamik yapısını anlama ve analiz etme konusundaki yeteneği, onu sektördeki önemli bir figür haline getirmiştir.
